Decolonial Travel Guide Tanzania

Anna Mehlhorn

Kila mwaka, maelfu ya vijana kutoka Ujerumani husafiri kwenda katika nchi za Kusini mwa Dunia (Global South; hususani Afrika) wakiwa na hamu ya kupata uzoefu mpya wa maisha na wakati huohuo kufanya jambo jema lenye tija. Hata hivyo, huduma za kujitolea zimekuwa zikikosolewa kwa sababu ya kuchangia kuendeleza taswira za kijuu juu kuhusu wahisani na wapokeaji wa msaada, pamoja na kudumisha uhusiano wa kikoloni wa zamani na utegemezi kati ya Kaskazini na Kusini mwa Dunia. Lakini je, huduma zote za kujitolea ni sawa?

Fursa zipo nyingi na mara nyingi ni ngumu kueleweka kwa wale wanaopendezwa. Kuna programu za kujitolea zinazodhibitiwa na kufadhiliwa na serikali ya Ujerumani kama vile: weltwärts (programu ya kujitolea kwa maendeleo chini ya Wizara ya Ushirikiano wa Maendeleo ya Kiuchumi ya Ujerumani), kulturweit (chini ya Wizara ya Mambo ya Nje), Huduma ya Kimataifa ya Vijana (chini ya Wizara ya Elimu, Familia, Wazee, Wanawake na Vijana). Mbali na hizo, mashirika mengi ya kibiashara na makampuni hutoa safari za kitalii zinazohusisha kazi za kujitolea za muda mfupi – zinazojulikana kama voluntourism (mchanganyiko wa kujitolea na utalii).

Ni kwa namna gani huduma za kujitolea zinazosimamiwa na serikali zinatofautiana na voluntourism ya kibiashara?

	Huduma ya Kujitolea Inayodhaminiwa na Serikali (mf. weltwärts Nord-Süd)	Utalii wa Kujitolea (voluntourism)
Lengo	Kuunganisha kujifunza na kujitoleaweltwärts: Huduma katika kile kinachoitwa „nchi zinazoendelea“Kuelimisha kuhusu uhusiano wa kimataifa na kuchochea kujitolea katika malengo ya maendeleo endelevu (SDGs) Kujitolea kwa maendeleo baada ya kurudi	Kuunganisha utalii na kujitolea Mwelekeo kwenye safari za kutazama maeneo tofauti na zenye matukio ya kusisimua (matukio ya kitalii)Kulingana na mahitaji ya wateja na faida ya kibiashara
Muda	Miezi 6-24	Muda mfupi, unaobadilika; mf. siku chache au wiki/miezi michache
Gharama	Mashirika yanayotuma yanapata ufadhili wa serikali Gharama za huduma ya kujitolea (mf. posho, ndege, bima, mwongozo wa kielimu, n.k.) hulipwa Wajitolea hukusanya michango kupitia vikundi vya wafadhili	Wajitolea hulipia ushiriki wao; mara nyingi kupitia safari za kifurushi au za kuzunguka maeneo mbalimbali
Mwongozo/Maandalizi	Wajitolea hupitia mchakato wa maombi na uteuzi Mashirika yanayotuma yanapaswa kutoa maandalizi, mwongozo wa wakati wa huduma na tathmini ya baada ya kurudi, pamoja na elimu maalumu ya programu	Mara nyingi hakuna masharti maalumMaandalizi kwa kawaida si ya lazima na mara nyingine huambatana na gharama ya ziada
Walengwa	Haitegemei kipato, lakini wanafunzi wa shule ya sekondari ya kawaida na ya kati, vijana kutoka mazingira ya kijamii ya hali ya chini, vijana wa asili ya uhamiaji, kutoka Mashariki mwa Ujerumani, na wanaume ni wachache weltwärts: tangu 2013 pia kama mpango wa Kusini-Kaskazini – Wajitolea kutoka Kusini mwa Dunia huja Ujerumani kwa mwaka mmoja	Hutegemea uwezo wa kifedha

Huduma za Kujitolea Zinapaswa Kumnufaisha Kila Mhusika

Utafiti uliofanywa na Brot für die Welt mwaka 2018 unaonyesha kwa uwazi kuwa katika voluntourism, mahitaji ya wateja wanaolipa hupewa kipaumbele—wakati mwingine hata kwa gharama ya usalama na ustawi wa watoto/wahusika katika miradi ya ndani (miradi ya maeneo husika). Aidha, vituo vya kazi vya wenyeji mara nyingi havihusishwi katika michakato ya upangaji na uendeshaji. Hali hii hupelekea hali ambapo vijana wa kujitolea wanachukua nafasi za wafanyakazi wa ndani au kusababisha utegemezi wa kifedha kwa misaada ya voluntourism. Mara nyingi pia vituo vya kazi huweka matumaini kwa michango ya kifedha ambayo inatarajiwa kukusanywa na wanaojitolea. Endapo vijana hawa hawajaandaliwa vya kutosha au kufahamishwa kuhusu hali hiyo, basi huibuka utegemezi pamoja na migongano ya kimaslahi na kijukumu. Kwa ujumla, kuna upungufu mkubwa wa viwango vya ubora vinavyolazimisha huduma za voluntourism kuzingatia uwajibikaji na maadili.

Kwa upande mwingine, mashirika yanayoendesha programu kama weltwärts yanawajibika kushiriki katika mitandao ya kuhakikisha ubora. Alama za ubora kama QUIFT zinaweza kusaidia watu wanaopenda kujitolea kupata uwazi na fursa ya kulinganisha programu mbalimbali.

Hata hivyo, iwe ni huduma rasmi za kujitolea au zile za kitalii (voluntourism), zote hufanyika ndani ya mifumo iliyoathiriwa na historia ya ukoloni. Kwa hivyo, kuna hatari ya kuendeleza miundo ya mamlaka na nafasi zisizo sawa.

Hili linaweka umuhimu mkubwa kwa maandalizi, usaidizi wa wakati wa huduma na tathmini ya baada ya huduma kwa wanaojitolea—jambo ambalo mara nyingi halitekelezwi ipasavyo kwenye voluntourism. Kazi hii ya kielimu ni muhimu sana ili kuwasaidia vijana kutambua hali halisi ya kijamii na kisiasa wanazokutana nazo, kuelewa nafasi yao ndani ya mifumo hiyo, na kuwawezesha kwa njia ya mafunzo ya vitendo kupitia huduma ya kujitolea kupinga na kubadili miundo hiyo ya kimapokeo na kikoloni. Ndani ya hili ndipo ilipo nafasi kubwa ya huduma za kujitolea kuwa chanzo cha ushiriki wa maana wa mabadiliko ya kijamii. Hata hivyo, si sahihi kuhamisha mzigo wa kushughulikia ukosefu wa haki katika jamii zote kwa vijana wanaojitolea pekee.

Programu kama weltwärts zinapaswa pia kujitathmini zenyewe—zikitilia shaka dhana za kikoloni kuhusu ‘maendeleo’ na kuhakikisha kuwa miundo ya maamuzi na ufadhili inakuwa ya haki zaidi. Hili pia ni muhimu ili kutimiza dhamira ya kuwa programu ya ushirikiano wa kweli na wa heshima kati ya pande zote.