Decolonial Travel Guide Tanzania

Delphine Kessy

Wazo la kuondoa ukoloni katika usafiri limepata umaarufu katika miaka ya hivi karibuni kama njia ya kina ya kuchunguza upya historia ya ukoloni inayoendelea kuathiri utalii wa kimataifa hadi leo. Ukoloni haukuchukua tu rasilimali za utalii bali pia uliweka simulizi zilizopuuza sauti za wenyeji, hasa katika maeneo yaliyowahi kutawaliwa kama Afrika.

Hapa Tanzania, athari za ukoloni zimejikita sana ndani ya sekta ya utalii. Kwa upande wa miundombinu, wakati wa ukoloni, reli, barabara na bandari zilijengwa hasa kwa ajili ya kusafirisha rasilimali kama pamba, kahawa, mkonge, korosho, karafuu na madini. Mbali na simulizi maarufu za Thomas Cook katikati ya karne ya 19, utalii wa kisasa, hasa Afrika, huonekana kama biashara iliyoibuka kutoka kwenye uchunguzi na unyonyaji wa kikoloni. Wakoloni waliweka taswira ya maeneo “ya ajabu” kama sehemu za kutwaliwa au kutumiwa na wageni. Hivyo basi, katika nchi zilizokuwa chini ya ukoloni, utalii uliundwa kwa misingi ya historia hizo, huku mashirika ya nje yakidhibiti rasilimali hizo. Rasilimali za utalii hazikuchukuliwa kuwa kwa ajili ya watu wa eneo husika bali kwa ajili ya wageni. Wakati mwingine wenyeji waliokuwa karibu na maeneo ya vivutio walizuiwa kabisa kuyaingia. Hali hii ilisababisha uchumi wa utalii wa kisasa kutegemea sana wageni kutoka nje, na hivyo kuongeza mahitaji ya kudumisha vivutio kwa ajili yao.

Baadhi ya miundombinu na mifumo ya kiutawala iliyoanzishwa wakati wa ukoloni bado inaathiri jinsi taifa la kisasa la Tanzania linavyoendeshwa leo. Kwa mfano, maeneo yaliyohifadhiwa kama Hifadhi ya Taifa ya Serengeti (1951) na Eneo la Hifadhi la Ngorongoro (1959) yalianzishwa kwa sababu za uhifadhi na uwindaji. Ingawa maeneo haya yamekuwa vivutio maarufu duniani, bado yana utata mkubwa. Urithi wa kutengwa na kufukuzwa kwa jamii za wenyeji bado unaathiri maisha yao, huku wakipata faida ndogo sana kutoka kwenye mapato ya utalii. Katika maeneo ambapo utalii wa asili ni mkubwa, sekta hiyo inamilikiwa na makampuni machache tu, na sehemu kubwa ya mapato hutoka nje ya nchi. Umiliki wa mahoteli ya kifahari na makampuni ya utalii na wawekezaji wa kigeni, kwa mfano, unazuia faida za kiuchumi kuwafikia jamii za wenyeji walioko karibu na vivutio kama Serengeti na Ngorongoro. Kwa hiyo, jamii hizi hubaki kuwa maskini licha ya utajiri mkubwa unaozalishwa na utalii.

Mbali na utamaduni, ripoti kama ile ya John Hanning Speke, aliyedai Ziwa Victoria kuwa chanzo cha Mto Nile, zilimwakilisha Tanzania kama “mahali pa kugunduliwa.” Miundombinu ya utalii, maandiko ya kale ya kijamii, kiuchumi na kimazingira, pamoja na picha na simulizi za kiutalii kuhusu “ajabu ya Afrika” bado zipo katika masoko ya utalii ya sasa. Tanzania mara nyingi hutangazwa kama „paradiso ya safari.“ Ingawa historia ya ukoloni ni sehemu ya tafiti na mijadala ya kijamii, bado inawezekana kuitumia kama kioo cha kutafakari utalii wa baada ya ukoloni na wa baadaye.

Tuchukue hatua ya mabadiliko ya kimuundo katika maarifa na mamlaka ili tupate njia mpya za kuiona Afrika, kuiandika na kusafiri kwenda huko kwa heshima na uelewa.

Taarifa zaidi

• Akama, John (2004). Neocolonialism, Dependency and External Control of Africa’s Tourism Industry. In M. Hall & H. Tucker (Eds.), Tourism and postcolonialism: Contested discourses, identities and representations (pp. 140–152). Routledge.
• Christie, Iain, Fernandes, Eneida, Messerli, Hannah, & Twining-Ward, Louise (2013). Tourism in Africa: Harnessing Tourism for Growth and Improved Livelihoods. World Bank.
• Kessy, Delphine (2022). Community Engagement in Tourism: Implication on Sustainable Heritage Management in Urban Spaces. In: Eastern African Journal of Hospitality, Leisure and Tourism, 2(1), 1–14. Online: www.researchgate.net/publication/361789877
• Mbembe, Achille (2001). On the Postcolony. University of California Press.
• Timothy, Dallen, & Nyaupane, Gyan (2009). Cultural Heritage and Tourism in the Developing World. Routledge.